De BTW bestaat 50 jaar !

Reden voor een feestje, of is de btw een blok aan ons been? De inmiddels 97-jarige Johan Witteveen voerde als toenmalig VVD-minister van Financiën de btw in 1969 in. Het centrumrechtse kabinet-De Jong kwam toen met een nieuwe belasting: belasting over de toegevoegde waarde, de btw dus.

“Een prachtige belasting, heel noodzakelijk en belangrijk”, zegt Witteveen in gesprek met de NOS. Er waren destijds twee tarieven: een van 4 procent voor de eerste levensbehoeften en een van 12 procent voor de andere goederen.

Vroeger heel ander systeem
Voordat de btw er was, ging het er heel anders aan toe. Toen kende Nederland een zogenoemd cumulatief cascadestelsel, waarbij ondernemers eigenlijk belasting over belasting betaalden. Witteveen legt uit dat dat systeem tot ongelijkheid tussen ondernemers leidde, zeker als de belasting voor ondernemers in de toekomst zou gaan stijgen. “De oude omzetbelasting zou de structuur van het bedrijfsleven hebben scheefgetrokken”, zegt Witteveen. Bedrijven die de productie in eigen beheer hadden, waren in het cascadestelsel voor hun omzetbelasting namelijk voordeliger uit dan bedrijven die materiaal voor hun eindproduct moesten aankopen.

Oneerlijke voorbeelden
Een fietsenverkoper bijvoorbeeld die veel onderdelen aankocht, betaalde over ieder onderdeel belasting. En over de verkoop van de fiets moest hij omzetbelasting afdragen. Terwijl een concurrent die alle onderdelen zelf maakte en monteerde alleen belasting hoefde af te dragen over de fiets.

EEG-afspraken zorgde voor basis btw-stelsel
Bovendien was een nieuw systeem volgens Witteveen om nog een andere reden nodig. “Je kunt geen gemeenschappelijke markt hebben als je niet een belasting hebt die daar op inspeelt”, zegt Witteveen. De toenmalige EEG-landen spraken af om voor 1 januari 1970 over te gaan op een ander, “eerlijker” belastingstelsel. Dat werd dus het btw-stelsel dat we nog steeds kennen. Onder dit systeem betalen ondernemers alleen belasting over de zogenoemde “toegevoegde waarde”. Die wordt betaald door de consument, maar de ondernemer draagt het geld af aan de fiscus.

Afgelopen 50 jaar enorme stijging BTW
In 50 jaar tijd steeg de opbrengst van de btw volgens het CBS van 2,6 miljard euro tot ongeveer 53 miljard euro per jaar, een vertwintigvoudiging. Na de loon- en inkomstenheffing is de btw de belangrijkste inkomstenbron voor de overheid. Hoewel het btw-systeem fundamenteel niet is veranderd, zijn de tarieven door de jaren steeds hoger geworden. De btw-tarieven zijn sinds 1 januari 2019, door de verhoging van het lage tarief, hoger dan ooit.

Oud politicus Witteveen verdedigt verhoging
Oud VVD-politicus Witteveen vindt een verhoging niet per se verkeerd. “In de situatie dat de uitgaven erg hoog zijn is het nodig de inkomsten op te voeren. Dat kan zowel op de consumptie drukkend of op het inkomen drukkend.” Een hogere belasting op consumptie is volgens Witteveen beter, “want dat ontmoedigt het werken, de inspanning en de vindingrijkheid niet”.

Posted in jan2019.